“KHÁT VỌNG ĐAM SAN” ĐÁNH DẤU CUỘC TRỞ VỀ SAU 40 NĂM CỦA NHẠC SĨ NGUYỄN CƯỜNG

Sau khoảng 35 năm ấp ủ, nghiền ngẫm sáng tác, đã hai lần tưởng như dừng lại vì kịch bản không thành, kể cả việc hợp tác với nhà biên kịch Lưu Quang Vũ, nhưng với tình yêu và duyên phận với Tây Nguyên, năm 2021, nhạc sĩ Nguyễn Cường đã hoàn thành được vở ca kịch “Khát vọng Đam San”, một tác phẩm âm nhạc lớn mà ông là tác giả kiêm tổng đạo diễn. Ngày 15/12/2021, vở ca kịch được biểu diễn nghiệm thu, và sắp tới sẽ được xây dựng thành một sản phẩm văn hóa - du lịch đặc sắc. BBT xin giới thiệu cuộc trao đổi với ông Thái Hồng Hà, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở VHTTDL Đắk Lắk nhân dịp đầu Xuân mới Nhâm Dần về vở ca kịch này.

PV: Thưa ông, công chúng thường được biết đến nhạc sĩ Nguyễn Cường qua các ca khúc rực lửa về Tây Nguyên, vì sao nhạc sĩ Nguyễn Cường lại chọn sử thi Êđê để xây dựng tác phẩm âm nhạc lớn này?

Ông Thái Hồng Hà: Vài chục năm được tắm mình trong không gian văn hóa độc đáo của Tây Nguyên, nhạc sĩ Nguyễn Cường có rất nhiều sáng tác nổi tiếng về Tây Nguyên, về Đắk Lắk, nhưng ông vẫn luôn ước vọng sẽ có một tác phẩm để đời của cá nhân mình bắt nguồn cảm hứng từ sử thi Êđê, cụ thể là sử thi Đam San, và kỳ vọng nó sẽ trở thành một tác phẩm lớn của âm nhạc Việt Nam. Trên cơ sở tác phẩm của nhạc sĩ Nguyễn Cường, đề xuất của ekip sáng tạo cùng Công ty TNHH Sông Thương Garden và tham mưu của Sở VHTTDL, ngày 14/4/2021, UBND tỉnh Đắk Lắk đã ra Quyết định số 843/QĐ-UBND phê duyệt đề án ca kịch “Khát vọng Đam San”. Với mong muốn tri ân nhân dân Đắk Lắk, dù trải qua gần 2 năm hoàn thiện kịch bản, sản xuất tác phẩm trong mùa đại dịch COVID 19, anh chị em nghệ sĩ của Đoàn Ca múa Dân tộc tỉnh Đắk Lắk vẫn miệt mài tập luyện để chinh phục một vai diễn đỉnh cao, đòi hỏi sự chuyên nghiệp, chuyên môn và tình yêu rất lớn đối với nhân vật của mình, ekip sáng tạo và thực hiện chương trình đã hoàn thành để báo cáo tác phẩm trong năm 2021, tròn 40 năm nhạc sĩ Nguyễn Cường đặt chân đến Tây Nguyên (năm 1981 - PV). Đây cũng là món quà tâm huyết, đặc biệt ý nghĩa của nhạc sĩ Nguyễn Cường để tri ân người dân Đắk Lắk, và cũng là dịp để người dân Đắk Lắk cảm ơn nhạc sĩ Nguyễn Cường.

PV: Vậy vở ca kịch “Khát vọng Đam San” có những nội dung chính nào, thưa ông?

Ông Thái Hồng Hà: Đây là một tác phẩm ca ngợi khát vọng và vẻ đẹp lãng mạn nhưng cũng đầy kiêu hùng của người Êđê ở Tây Nguyên. Vở ca kịch gồm 5 chương: Chương 1: Đam San và H’Nhí. Mở màn, đám cưới của H’Nhí và Đam San. Chương 2: Xử tội Mtao Msei. Đam San chiến thắng Mtao Msei và mở rộng buôn làng, trở thành một người tù trưởng hùng mạnh nhất vùng. Chương 3: Buôn sang trông cậy. Nữ thần Mặt trời khao khát có Đam San, làm cho buôn làng chìm trong đêm tối. Chương 4: Nơi miền sáng. Trước nguy cơ hủy diệt của buôn làng, Đam San đã vượt qua hiểm nguy quyết tìm cưới Nữ thần Mặt trời. Đam San đã cảm hóa được Nữ thần Mặt trời. Nữ thần Mặt trời tặng ánh sáng màu nhiệm cho Đam San. Đam San mang ánh sáng trở lại cho buôn làng. Từ đây ánh sáng màu nhiệm làm cho trái đất sinh sôi ra hoa kết trái. Chương 5: Mặt trời lên trên cao nguyên bao la. Kết: Đam San đã mang ánh sáng về cho buôn làng, khát vọng của chàng cũng là ngọn lửa thắp lên tình yêu và sức sống nơi núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ. Trên nền sử thi Đam San của dân tộc Êđê, nhạc sĩ Nguyễn Cường và nhà biên kịch Hồng Hoa đã xây dựng thêm những tình tiết mới như: Tình yêu của nữ thần Mặt trời với Đam San, nguy cơ bị huỷ diệt của buôn làng khi chìm trong đêm tối, H’Nhí (vợ Đam San) trong giây phút thiêng liêng đón ánh sáng về với buôn làng, phút giây của ngày gặp lại Đam San, cũng là lúc chàng ra đi mãi mãi, H’Nhí đã cắn tay mình mong cứu Đam San và từ bàn tay ấy, tuôn trào dòng thác đỏ, thác của núi rừng Tây Nguyên muôn đời hùng vĩ, tất cả đã làm nên một khúc ca ân tình, ngợi ca về vẻ đẹp tình yêu của con người giao hòa với thiên nhiên, cũng là thông điệp của ca kịch này.

PV: Trong quá trình xây dựng tác phẩm, tổ chức luyện tập rồi nghiệm thu, các nghệ sĩ tham gia cảm nhận như thế nào về tác phẩm này, thưa ông?

Ông Thái Hồng Hà: NSND Y San Alio, nguyên Trưởng Đoàn Ca múa dân tộc Đắk Lắk, tổng biên đạo của vở ca kịch tâm sự với tôi rằng, từ năm 1976 đến nay, Đoàn Ca múa dân tộc mới luyện tập và biểu diễn một tác phẩm đồ sộ đến vậy. Ông rất mừng vì toàn bộ ekip biểu diễn hơn 100 diễn viên đều là con em các dân tộc ở Đắk Lắk. Tác phẩm này khơi dậy vẻ đẹp của văn hóa Êđê, văn hóa Đắk Lắk. Nhà nghiên cứu văn hóa, họa sĩ Y Kô Niê, Phó Trưởng Đoàn ca múa dân tộc cho rằng đây là một tác phẩm nghệ thuật tầm cỡ quốc gia, đã toát lên được tinh thần Đam San với những nét đậm đặc của văn hóa dân gian Êđê nói riêng, Tây Nguyên nói chung. NSƯT Y Joel Knul, người đóng vai chàng Đam San, vùng vợ là ca sĩ H’Lueng Niê, người đóng vai nàng H’Nhí, đều đang công tác tại Đoàn Ca múa dân tộc Đắk Lắk, thì đều rất tự hào vì đã được tham gia những nội dung quan trọng của vở ca kịch và được phân vai rất phù hợp. Mỗi lần diễn, dù là luyện tập, họ đều dâng lên những cung bậc cảm xúc vì được tắm mình trong không gian văn hóa Êđê của cha ông. Từ nhỏ, Y Joel Knul đã được nghe ông bà hát kể sử thi nên anh ngưỡng mộ anh hùng Đam San bởi tinh thần dũng cảm, hy sinh vì buôn làng. Anh chị em nghệ sĩ có tâm sự với tôi rằng, họ cảm nhận được những giá trị văn hóa ấy thấm vào từng thớ thịt khi tham gia luyện tập tác phẩm. Còn lại, xin nhường phần nhận xét khách quan của khán giả khi tác phẩm đến với công chúng.

PV: Vậy Sở VHTTDL có kế hoạch như thế nào để tác phẩm này đến với đông đảo công chúng trong thời gian tới?

Ông Thái Hồng Hà: Ca kịch “Khát vọng Đam San” là khúc giao hòa tuyệt đẹp giữa con người và thiên nhiên, đánh dấu cuộc trở về đầy ý nghĩa sau 40 năm đến với Đắk Lắk của nhạc sĩ Nguyễn Cường. Trong buổi họp báo giới thiệu tác phẩm vào tháng 12/2021 tại thành phố Buôn Ma Thuột, là một phụ nữ Êđê, bà H’Yim Kđoh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk đã bày tỏ sự xúc động, bằng cả tình cảm, trái tim với sử thi Đam San từ hồi nhỏ, đã chỉ đạo cho ngành phải làm sao để vở ca kịch sẽ được lan tỏa không chỉ trong tỉnh Đắk Lắk, trong nước, mà còn mong muốn tác phẩm này sẽ lan tỏa ra cả ngoài nước. Trong thời gian tới, ngoài việc tác phẩm sẽ được tổ chức biểu diễn chuyên nghiệp tại các nhà hát, sân khấu lớn, vở ca kịch sẽ được biểu diễn ở các buôn làng. Đồng bào các dân tộc Đắk Lắk, nhất là đồng bào Êđê sẽ được thưởng thức một tác phẩm nghệ thuật đỉnh cao bắt nguồn từ chính họ. Và tác phẩm này sẽ được xây dựng trở thành một sản phẩm văn hóa - du lịch đặc sắc của cao nguyên Đắk Lắk. Từ lãnh đạo tỉnh đến anh em trong ngành cũng như người dân Đắk Lắk đều mong rằng trong tương lai, tác phẩm sẽ được lan tỏa trong nước và quốc tế, nhưng trước hết, nó phải được đến gần nhất với đồng bào Tây Nguyên. Chào Xuân mới Nhâm Dần, tôi hy vọng rằng, vở ca kịch sẽ là nguồn cảm hứng cho tinh thần yêu quê hương, đất nước, cho tinh thần đại đoàn kết dân tộc và khát vọng vươn lên./.

PV: Xin cảm ơn ông!

Box: Nhạc sĩ Nguyễn Cường sinh năm 1943, gốc Hà Nội, là một trong “Bộ tứ Sông Hồng” (Dương Thụ, Trần Tiến, Nguyễn Cường, Phó Đức Phương). Năm 1981, sau khi tốt nghiệp khoa Sáng tác Nhạc viện Hà Nội, ông và nhạc sĩ Trần Tiến lên Đắk Lắk, đã bị cuốn hút bởi cái nắng, cái gió, “bạt ngàn cao su, bạt ngàn cà phê”, bởi thiên nhiên hùng vĩ, những nét văn hóa đặc sắc, độc đáo của con người Tây Nguyên và từ đó ra đời những tác phẩm đầu tiên về mảnh đất này như: H’Ren lên rẫy; Xôn xang mêng mang cao nguyên Đắk Lắk; Ơi M’Drăk; Ly cà phê Ban Mê. Còn thương nhau thì về Buôn Ma Thuột… Tên tuổi của cố NSND Y Moan, ca sĩ Siu Black... đều được gắn với những sáng tác của Nguyễn Cường.