Sân khấu nước nhà đang thiếu "sắc"

"Đốt đuốc tìm vàng"

Một bất ngờ với nhiều khán giả, khi nữ diễn viên "bị ghét nhất màn ảnh" Diễm Hương luôn được chọn đóng vai mỹ nhân tài sắc vẹn toàn, số phận bi thương trên sân khấu kịch. Điều này ban đầu khiến cô cũng ít nhiều ngại ngùng. Diễm Hương từng chia sẻ cảm xúc khi được giao vai Thúy Kiều trong vở Chuyện nàng Kiều: "Kiều qua diễn tả của cụ Nguyễn Du "Một hai nghiêng nước nghiêng thành". Còn tôi tự thấy mình khi bước ra sân khấu không được như thế, vẻ ngoài thuộc diện phụ nữ ghê gớm thì đúng hơn". Chính đạo diễn, NSND Anh Tú đã động viên để cô tự tin vào vai mỹ nhân tuyệt sắc của văn chương Việt. Trong một lần trả lời phỏng vấn báo chí, ông cũng "bào chữa" cho việc chọn nàng Kiều theo kiểu của mình: Diễn viên Nhà hát đông nhưng để tìm ra được một Thúy Kiều tài sắc vẹn toàn như tâm tưởng của người Việt quả là "đốt đuốc tìm vàng". Vẻ đẹp của Kiều là không có thật, khi Nguyễn Du phóng bút so nhan sắc nàng với trời mây, hoa lá: "Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh"... Không thể có nàng Kiều như vậy trên trái đất này, chứ đừng nói trong phạm vi diễn viên nhà hát, song khán giả có quyền mặc định người đã đóng Kiều phải đẹp (!). Sau khi hóa thành nàng Kiều, Diễm Hương lại được đạo diễn Xin-ga-po "chọn mặt gửi vàng" vào vai Lâm Đại Ngọc, mỹ nhân bạc mệnh trong tiểu thuyết nổi tiếng của Trung Quốc. NSND Lệ Ngọc tiết lộ, chính đạo diễn Chua Soo Pong cũng chưa ưng ý với dung nhan nàng Lâm Đại Ngọc của Nhà hát Kịch Việt Nam, nhưng không còn lựa chọn khác. Ưu điểm nổi bật của Diễm Hương là thông minh, diễn xuất tốt, còn nhược điểm đương nhiên là ngoại hình.

Không chỉ Nhà hát Kịch Việt Nam khan hiếm "ngọc nữ", Nhà hát Kịch Hà Nội cũng đồng cảnh, khi vai Tám Bính, người đàn bà đẹp trong Bỉ vỏ của Nguyên Hồng, được trao cho NSƯT Thu Hà. Mỹ nhân "lá ngọc cành vàng" một thuở dù vẫn còn đẹp cũng đã ngấp nghé tuổi... 50.

Người đẹp không còn mặn mà với sân khấu

Bàn về nhan sắc diễn viên sân khấu, NSƯT Lâm Tùng, Nhà hát Kịch Việt Nam cho rằng: "Sắc đẹp chỉ là sự bổ trợ chứ không phải yếu tố chính. Nhà hát không phải đơn vị tuyển người đẹp, vì thế chúng tôi đặt yếu tố tài năng lên hàng đầu". Tuy nhiên, anh cũng phải thừa nhận: "Tất nhiên, càng đẹp càng tốt, nhưng đẹp mà không biết diễn thì chẳng để làm gì".

Từng được ví như cặp "tiên đồng - ngọc nữ" trên sân khấu là hai diễn viên Quốc Chiêm - Lâm Bằng trong Nàng Si-ta, vở diễn gây "sốt" một thời. Đạo diễn rất chú trọng phần nhìn của khán giả nên mới chọn Lâm Bằng vào vai Si-ta, mặc dù chị không có giọng ca, phải sử dụng người hát thế. Và khán giả đã "dậy sóng" hâm mộ, cho dù vẫn râm ran truyền nhau: Nàng Si-ta không biết hát. Song đặt câu hỏi ngược lại: Nếu nàng ấy hát hay như người hát thế là NSND Thúy Mùi, nhưng lại không có nhan sắc "nghiêng thành", liệu Nàng Si-ta có tạo nên "cơn sốt" một thời? Có lẽ không ai dám chắc.

Diễn viên vừa đẹp, vừa tài - sở hữu cả thanh lẫn sắc, không dễ tìm ở các nhà hát trong thời buổi này. Lý giải tình trạng thiếu "ngọc nữ" sân khấu, NSND Lệ Ngọc thẳng thắn: Người đẹp có tài đi làm nghề khác, họ không làm nghề này vì đồng lương quá ít ỏi, không thể sống chết vì nghệ thuật như thời xưa. Nhiều người trong chúng tôi đã trải mấy chục năm trên sân khấu với đồng lương "còm cõi". Còn bây giờ lúc nào các cháu còn ở đây (nhà hát) thì mình còn mừng. Đồng quan điểm, nhà phê bình Ngô Thảo, người có nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực sân khấu, từng là Phó Tổng Thư ký thường trực Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam hai nhiệm kỳ, cho rằng: "Trước đây, những người có tài, có sắc thường lựa chọn nghệ thuật làm nghiệp, vì xã hội còn trọng vọng nên họ sống được. Nhan sắc là một tiêu chuẩn, dù gì cũng cần phải có sắc thì thanh mới phát huy được, có thanh mà không có sắc thì hát phía sau. Còn giờ đây nghề này rất khó khăn, diễn viên trong nam ngoài bắc đời sống đều thấp; đặc biệt những người làm nghệ thuật truyền thống như tuồng, chèo, cải lương... Chẳng có gì lạ nếu các đoàn nghệ thuật bây giờ không còn có những người vừa có thanh, vừa có sắc. Ngay tại các cuộc thi tài năng trẻ mới diễn ra, tìm được những người có cả hai cũng hiếm vô cùng".

TS Phạm Chí Thành, Trưởng Khoa kịch hát dân tộc, Trường đại học Sân khấu Điện ảnh cũng công nhận một sự thật: tìm mỹ nhân trên sân khấu thời nay quá khó. Sở thích lựa chọn của lớp trẻ với sân khấu không được như xưa, nên tuyển lựa khó hơn. Tuy nhiên, theo ông, phần sắc trên sân khấu có kém chút vẫn có thể chấp nhận được: "Không giống như điện ảnh, sân khấu ở xa, sắc hơi yếu có thể khắc phục. Còn hơn có sắc mà không có thanh thì rất khó. Thôi thì, "tốt gỗ hơn tốt nước sơn".