Tục tung còn cầu may đầu năm của người Tày, Nùng ở Ea Súp

Vào cao nguyên Đắk Lắk lập nghiệp đã lâu, người Tày, Nùng quê gốc ở vùng Tây Bắc vẫn duy trì nhiều nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình, trong đó có tục tung còn cầu may mỗi dịp tết đến xuân về.

Mùng chín Tết Nguyên đán vừa qua, tại thôn 17, xã Ea Lê, huyện Ea Súp diễn ra Lễ hội Lồng tồng do đồng bào dân tộc Tày, Nùng cùng chính quyền xã tổ chức. Lễ hội diễn ra sôi nổi gồm phần lễ cúng tạ ơn trời đất, các vị thần linh đã phù hộ cho mùa màng bội thu; và phần hội với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao dân gian truyền thống như hát then, tung còn, chơi cờ tướng, nhảy dây, bao bố, kéo co, đẩy gậy, đá bóng… Trong đó, tung còn là trò chơi hấp dẫn, thu hút mọi tầng lớp tham gia từ thanh thiếu niên, phụ nữ cho đến người già.

71 tuổi, cụ bà Triệu Thị Bình (thôn 10, xã Ea Lê) vẫn đến với lễ hội. Trước khi đến, cụ không quên mang theo quả còn màu xanh đỏ lấp lánh do chính tay mình chuẩn bị. Cụ Bình bảo: Việc chọn sân chơi và làm cột tung còn là phần việc của cánh đàn ông. Còn phụ nữ khi đến chơi phải mang theo quả còn. Do đó, trước Tết cụ đã lo mua vải màu về cắt khâu thành hình cầu, kích cỡ bằng nắm tay trẻ nhỏ, rồi nhồi thêm thóc hoặc cát vào trong, xung quanh khâu thêm các tua vải nhiều màu cho quả còn thêm đẹp và để định hướng khi bay. Ở Cao Bằng quê cụ, cứ tết đến là tổ chức hội tung còn để người dân tham gia lấy "lộc" đầu năm. Người nào tung trúng vào vòng tròn thì trong năm đó sẽ gặp nhiều may mắn, thuận lợi. Sau này di cư vào Đắk Lắk lập nghiệp, do cuộc sống ban đầu quá khó khăn nên người Tày, Nùng không có điều kiện tổ chức. Vài năm trở lại đây, những người lớn tuổi trong làng đứng ra kêu gọi người dân đóng góp nên cụ và bà con nơi đây mới có cơ hội tụ họp, tung còn đông vui như thế này.

Theo anh Vi Văn Sáng (thôn 11, xã Ea Lê), để tung được quả còn chạm vào vòng tròn trên cột cao, đòi hỏi người chơi phải ném đúng kỹ thuật. Thuận tay nào, người chơi dùng tay đó cầm chắc gần cuối đoạn dây vải nối với quả còn rồi quay vài vòng theo chiều kim đồng hồ, sau đó quay ngược lại cho đến khi “cảm giác” quả còn sẽ trúng điểm thì buông tay cho bay vút lên không trung. Người chơi tung cho đến khi nào trúng vòng tròn thì dừng lại không tung nữa để giữ may mắn. Trong lúc tung, người chơi phải tập trung chú ý, tung lần lượt từng người để tránh quả còn rơi vào người.

Ông Nguyễn Đức Huân, Trưởng ban tổ chức Lễ hội Lồng tồng tại xã Ea Lê cho hay, người Tày, Nùng coi tung còn như cách thể hiện điều ước đầu năm. Mỗi lần quả còn tung lên mang theo ước vọng về một năm mới thiên nhiên thuận hòa, mùa màng bội thu, suốt năm may mắn, nên lễ hội phải có tung còn mới vui. Người dân tung còn để vui chơi, lấy lộc là chính. Người nào ném trúng vào vòng tròn sẽ được ban tổ chức lì xì từ 10.000 – 20.000 đồng làm phần thưởng tượng trưng cho may mắn.

Huỳnh Thủy