Nhạc sĩ Nguyễn Cường và những ca khúc viết về Tây Nguyên

Ông chỉ thật sự “nổi như cồn” sau ngày đến Đắk Lắk. Từ đó, hơn 35 năm qua, ông gắn bó với các tỉnh Tây Nguyên và có nhiều sáng tác trên âm hưởng dân ca; nhiều nhất và thành công nhất là những sáng tác trên chất liệu dân gian Êđê. 

Những ngày đầu ở Buôn Ma Thuột, phát hiện ra các đặc trưng riêng ẩn chứa trong dân ca Êđê với hai làn điệu chủ yếu K’ưt và Arei, khác hẳn với dân ca Jrai và Bâhnar vì không có điệu thức thứ mà chỉ thỉnh thoảng ly điệu sang một quãng 2 để làm cho giai điệu phong phú thêm, nhất là đặc tính sôi nổi của điệu hát Arei cũng như tiết tấu allegro vivace liên tục của dàn ching knah, Nguyễn Cường đã cho ra đời hàng loạt ca khúc viết từ chất liệu dân ca Êđê với nhịp điệu sôi động như: “H’Zen lên rẫy”, “Ơi M’Đrắk”, “Thênh thênh oh ơi”, “Ly cà phê Ban Mê”, “Anh muốn sống bên em trọn đời”, “Còn thương nhau thì về Buôn Ma Thuột”… Các ca khúc này ngay lập tức được phổ biến và lan tỏa trong cả nước; hay sàng lọc qua thời gian, bản tangô Êđê “Xôn xang mênh mang cao nguyên Đắk Lắk”… hàng chục năm qua vẫn được các bạn trẻ Đắk Lắk, Gia Lai ngân nga.  Sự lan tỏa của các ca khúc này trong bạn yêu nhạc cả nước có lẽ không cần nói nhiều khi xuất hiện với tần suất rất cao trong nhiều cuộc thi hát chuyên nghiệp và không chuyên trong cả nước, thậm chí từng là sự lựa chọn của một vài ca sĩ trong các album riêng. Một ca khúc được phổ biến và tồn tại với tháng năm tất nhiên phải là bài hát hay, mới lạ, phù hợp với thị hiếu đông đảo bạn yêu nhạc. Đó chính là điều Nguyễn Cường đã làm được.

Nếu ở “H’Zen lên rẫy”, đường nét bài dân ca Êđê Chi ri ra chỉ xuất hiện đôi chút ở đoạn điệp khúc cuối “chi ri ra buôn ya buôn prong, chi ri ria lalala” để cho sau này “Ly cà phê Ban Mê” và “Anh muốn sống bên em trọn đời” cũng cùng một kiểu tiến hành giai điệu tiết kiệm chất liệu tương tự, thì chính Nguyễn Cường cũng khẳng định ông sử dụng hoàn toàn hai làn điệu dân ca nguyên gốc, điệu hát K’ưt tự sự mênh mông dàn trải cho ca khúc “Ơi M’Đrắk” và nhịp điệu hát đối đáp Arei rộn ràng cho ca khúc “Còn thương nhau thì về Buôn Ma Thuột”. Cái khéo của người nhạc sĩ không chỉ ở phần lời mang đầy chất thơ trên cái nền recitativ dân ca nguyên gốc ấy, rằng “nơi đây thảo nguyên từng đàn bò đùa nắng tung tăng mặt trời, xa xăm ngọn Cư Pâng, xa xăm biển trời… Bên tôi giọng trầm ấm, cha tôi kể khan mơ Đam San trở về”… mà còn ở sự phát triển âm nhạc câu cuối cùng, tuy chỉ là nét nhạc ly điệu ngắn với sự bất thường của một quãng 5 giảm kết hợp với một quãng 2 thứ thi thoảng trong dân ca Êđê, nhưng đã tạo được hiệu quả rất cao cho cả ca khúc “Ơi M’Đrắk” lẫn sự khoe giọng của ca sĩ Y Moan trong hai câu vocalize kết thúc và để nó chính thức là của ông.