Bảo tồn nghi lễ cầu mưa

Để nghi lễ diễn ra suôn sẻ, già làng Y Diăk Kbuôr đã họp bàn với người dân trong buôn Ayun về công tác chuẩn bị. Mỗi người góp một ít tiền mua lễ vật, chủ động thực hiện các công việc được giao như: đàn ông chặt tre làm cột lễ, sửa sang lại bến nước...; phụ nữ đảm nhiệm việc nấu nướng trong thời gian tổ chức lễ. Ngày diễn ra lễ cầu mưa, người dân tạm gác việc nương rẫy, tập trung đến nơi tổ chức. Nghi lễ cầu mưa gồm ba phần: Lễ cúng đất (thần đất); lễ cúng bến nước (thần nước); lễ cúng mưa (thần trời).

Lễ cúng thần đất được tổ chức vào buổi sáng tại gia đình dòng họ Niê trong buôn. Lễ vật gồm: 3 ché rượu, 1 con heo, 5 chén thịt và 2 chén rượu. Thầy cúng khấn ba lần xin “Bhat tao” (tổ tiên ông bà) bỏ qua những điều xấu người dân trong buôn phạm phải điều cấm kỵ khiến Yàng không cho mưa. Khi dân làng bắt đầu dâng lễ cúng thần nước thì trời kéo mây đen, trút cơn mưa đầu mùa nặng hạt khiến người dân buôn Ayun rất phấn khởi. Theo quan niệm của đồng bào Êđê, cơn mưa xuất hiện đúng vào dịp buôn tổ chức lễ cầu mưa được coi là điều may mắn, cả buôn làng sẽ làm lễ ăn mừng trận mưa đầu mùa và tiếp tục tiến hành lễ cầu mưa.

Người dân đội mưa mang lễ vật thực hiện nghi lễ cúng bến nước. Thầy cúng cùng hai người đàn ông mang theo dụng cụ lao động và 7 cô gái mặc trang phục truyền thống mang gùi xuống bến lấy nước. Thầy khấn Yàng ban nước xuống để dân làng trồng trỉa, lúa trổ nhiều bông, chắc hạt, mùa màng bội thu, lúa đầy kho… Sau đó, hai người đàn ông dùng dụng cụ lao động múa xung quanh bến nước tượng trưng cho sự no đủ; các cô gái lấy nước đổ đầy các ché rượu cột sẵn ở nhà thần nước. Tại đây, thầy cúng tiếp tục các nghi lễ cúng trong nhà. Lúc này, đàn ông, chủ nhà, người dân trong buôn thay nhau uống hết các ché rượu cần trong nhà mới tiến hành nghi lễ cầu mưa.

Thầy cúng đứng trước cột lễ, trên có chòi cắm sẵn một đầu gà hướng về phía mặt trời mọc khấn: “Ơi các thần chúng tôi gọi các thần chẳng phải chuyện gì khác đâu. Nay chúng tôi đã có cây làm chòi giữ rẫy, chúng tôi lo lắng, con cháu khóc đòi nước uống, người trẻ khóc đòi tắm, chúng tôi nghĩ đến dân làng, xin cho nước uống, nước mưa tưới tắm, để con người được sống hòa bình và yên tĩnh... Ơi thần mưa… ơi thần mưa… ơi thần mưa… Thầy cúng đi ba vòng cột lễ, hai người đàn ông theo sau cầm gậy chọc lỗ, bốn cô gái làm động tác trỉa lúa, tốp thanh niên sau cùng cầm khiên, kiếm múa đi vòng xung quanh cây cột, biểu trưng cho hành động đuổi tà ma, thú rừng phá mùa màng. Cùng lúc đó, các chàng trai mỗi người cầm ống té nước làm mưa ban phước lành, cầu mưa chống hạn, với tiếng reo hô của dân làng hòa với âm thanh của dàn chiêng trong nhà.

Lời nguyện cầu được gửi đi, già làng, dòng họ trong buôn Ayun lần lượt vít cần rượu bày tỏ niềm cầu mong thần linh xin mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. Mọi người cùng reo hò, thể hiện sự đồng tình và ý chí quyết tâm vượt qua mọi khó khăn bước vào mùa rẫy mới.

Đan Thanh