Nét đẹp văn hóa trong lễ mừng thọ của người M'nông Gar

Buôn Jie Yuk, xã Đắk Phơi (huyện Lắk) được thành lập vào năm 1976, có 159 hộ với 876 nhân khẩu, trong đó đồng bào dân tộc M’nông Gar chiếm 95%.

Đồng bào trong buôn hiện còn lưu giữ rất nhiều phong tục, tập quán truyền thống tốt đẹp của cha ông như: lễ cúng lúa mới, lễ mở mắt cho con, lễ cúng nhà mới… Trong đó, lễ mừng thọ cho cha mẹ vẫn được người dân nơi đây tổ chức thường xuyên, là nét đẹp truyền thống của người M’nông Gar nói riêng và người M’nông ở huyện Lắk nói chung.

Theo phong tục truyền thống của đồng bào M’nông Gar thì khi cha mẹ trên 60 tuổi, con cái trong gia đình sẽ tổ chức lễ mừng thọ nhằm thể hiện sự biết ơn công lao sinh thành, nuôi dưỡng. Buổi lễ mừng thọ thường tổ chức trong thời gian từ tháng 1 đến tháng 2 hằng năm, sau khi đã kết thúc mùa nương rẫy.

Lễ mừng thọ của người M'nông Gar ở buôn Yie Juk.

Nghi lễ cúng mừng thọ của người M’nông Gar gồm có các lễ vật: ba ché rượu cần, một con heo, ba chén đựng cơm, ba chén rượu cần, ba ống lồ ô, một hồ lô đựng đầy nước. Ngay từ sáng sớm, mọi thành viên trong gia đình đều tất bật mỗi người một công việc chuẩn bị cho buổi lễ, bà con trong buôn làng đến chung vui với gia đình. Khi tất cả các lễ vật được chuẩn bị đầy đủ thì nghi lễ cúng mừng thọ sẽ bắt đầu. Thầy cúng gọi Yang gồm thần núi, thần rừng, thần nước để xin phép được tổ chức lễ mừng thọ, cầu khấn mong thần linh phù hộ cho người được mừng thọ có sức khỏe, sống lâu cùng con cháu. Sau đó thầy cúng mời người cha, người mẹ cầm rượu cần uống và tiếp tục cầu khấn, trao chiếc vòng giống như một  tín vật của thần linh thể hiện sự gắn kết giữa con người với thần linh, mong thần linh luôn ở bên cạnh che chở, phù hộ những điều tốt đẹp nhất. Các thành viên trong gia đình lần lượt thay phiên nhau mời bố mẹ uống rượu cần, gắp thức ăn và nói lời cầu chúc cha, mẹ. Ngay sau lễ cúng, gái trai trong buôn đến chúc thọ, cùng nhau múa hát, uống rượu cần. 

Nói về ý nghĩa của lễ mừng thọ, già làng Ama Thuyên ở buôn Jiê Yuk chia sẻ: “Với đồng bào M’nông, lễ mừng thọ có ý nghĩa rất to lớn. Mỗi khi nhà nào tổ chức lễ mừng thọ thì con cháu, bà con trong buôn đều đến cầu chúc cho cha mẹ, ông bà sống lâu trăm tuổi. Đây cũng là cơ hội để anh chị em trong gia đình quây quần, cùng nhau chia sẻ những khó khăn, buồn vui trong cuộc sống, cùng xây dựng kế hoạch để chăm sóc bố mẹ tốt hơn”.

Thầy cúng mời người được mừng thọ uống rượu cần.

Đối với người M’nông Gar tại huyện Lắk, mừng thọ là một trong những lễ hội có từ rất sớm. Cuộc sống của con người nơi đây gắn bó chặt chẽ với tự nhiên, các thành viên trong gia đình, trong cộng đồng luôn có sự gắn kết chặt chẽ. Vì vậy lễ mừng thọ là phong tục tập quán không thể thiếu được trong đời sống tâm linh của họ bởi lễ hội có ý nghĩa làm gắn bó sâu sắc hơn mối đoàn kết giữa gia đình, dòng tộc, buôn làng, cũng là dịp để lưu truyền các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

H’Yur Je