Di tích lịch sử Đèo M’Drắk – Phượng Hoàng năm 1975; những giá trị, tiềm năng cần được bảo tồn và phát huy

Trong chiến dịch Tây Nguyên, tại mặt trận Đắk Lắk, Sư đoàn 10 đã tham gia nhiều trận đánh quan trọng, trong đó trận tấn công Chư Cúc ngày 18/3/1975, Sư đoàn 10 cùng các đơn vị phối thuộc đã tiêu diệt Sư đoàn 23 ngụy, đập tan cuộc phản kích tái chiếm Buôn Ma Thuột góp phần quan trọng thúc đẩy chiến dịch phát triển. Sau khi thất thủ ở Chư Cúc - Phước An, địch đã quyết định lập tuyến phòng thủ mới ở Khánh Dương (nay là huyện M’Drắk) và phối hợp với lực lượng Lữ đoàn dù 3 ở đèo M’Drắk chặn cuộc tiến công của ta xuống đồng bằng ven biển miền Trung và Nha Trang. Để đập tan âm mưu của Mỹ - ngụy, ngày 22/3/1975, Sư đoàn 10 tham gia đánh chiếm quận lỵ Khánh Dương quét sạch địch co cụm tại đây, tiêu diệt hoàn toàn 02 Tiểu đoàn Bảo an và Trung đoàn 40 ngụy. Ngày 29/3/1975, Sư đoàn 10 tham gia đánh Lữ đoàn dù 3 ngụy với âm mưu tái chiếm Buôn Ma Thuột và chặn quân ta tiến xuống đồng bằng ở đèo M’Drắk - Phượng Hoàng. Sáng 01/4/1975, ta đã tiêu diệt hoàn toàn Lữ đoàn dù 3 ngụy và chiếm lĩnh đèo Phượng Hoàng, lá chắn phía Tây Ninh Hòa bị đập tan, mở toang cánh cửa phía Đông tiến công xuống đồng bằng giải phóng thành phố Nha Trang và Quân cảng Cam Ranh kết thúc thắng lợi Chiến dịch Tây Nguyên.

Thể hiện tâm nguyện tri ân đồng đội đã hy sinh nơi đây, Ban Liên lạc Sư đoàn 10 xin chủ trương và phối hợp với huyện M’Drắk xây dựng Nhà bia tưởng niệm liệt sĩ Sư đoàn 10 Mặt trận Tây Nguyên Quân đoàn 3 để bày tỏ lòng biết ơn vô hạn, thành kính tưởng nhớ công lao to lớn của những người con ưu tú đã anh dũng hy sinh vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước trong trận tiến công giải phóng quận lỵ Khánh Dương và tiêu diệt Lữ đoàn dù 3 ngụy trong Chiến dịch Tây Nguyên năm 1975. Nhà bia được xây dựng và hoàn thành tại chân núi Vọng Phu thuộc Km95 - Quốc lộ 26, xã Cư Mta, huyện M’Drắk.

Theo đề nghị của UBND huyện M’Drắk và xét thấy giá trị, ý nghĩa to lớn của di tích, ngày 05/5/2023, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định bổ sung vào Danh mục kiểm kê di tích và dự kiến lập Hồ sơ khoa học đề nghị xếp hạng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2023 - 2025 đối với di tích “Khu Nhà bia tưởng niệm Liệt sỹ Sư đoàn 10 - Quân đoàn 3”, xã Cư M’ta, huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk. Ngày 05/10/2023, Đèo M’Drắk - Phượng Hoàng đã được Chủ tịch UBND tỉnh xếp hạng là di tích lịch sử cấp tỉnh tại Quyết định số 1964/QĐ-UBND, đây là niềm vinh dự, tự hào của Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân các dân tộc huyện M’Drắk.

Nhân kỷ niệm 79 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam 22/12/1944 - 22/12/2023 và 34 năm Ngày hội Quốc phòng toàn dân; UBND huyện long trọng tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích cấp tỉnh. Di tích lịch sử chiến thắng tại Đèo M^’Drắk - Phượng Hoàng năm 1945 là 01 trong 43 di tích được xếp hạng di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh của tỉnh, đây là di tích có giá trị lớn về lịch sử, văn hóa, khoa học, việc UBND tỉnh xếp hạng di tích là thể hiện lòng tri ân đến các thế hệ cha anh đã hy sinh vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc; toàn huyện phấn đấu xây dựng nơi đây trở thành địa chỉ đỏ về nguồn, nơi giáo dục truyền thống, lý tưởng cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau, nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di tích gắn với phát triển du lịch của địa phương.

Trong thời gian tới, để thực hiện quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích, huyện M^’Drắk cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền về giá trị, ý nghĩa của Di tích, giáo dục truyền thống cách mạng, nâng cao ý thức, trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể, nhân dân trong việc tham gia bảo vệ và phát huy giá trị di sản; rà soát, đánh giá thực trạng các di tích trên địa bàn, quy hoạch di tích; xây dựng Kế hoạch bảo tồn và phát huy giá trị di tích gắn với phát triển du lịch tại địa phương; chủ động kêu gọi doanh nghiệp, nhà đầu tư trong và ngoài tỉnh đến tìm hiểu hợp tác, đầu tư tại Khu di tích để nơi đây trở thành địa chỉ đỏ, điểm du lịch về nguồn; phối hợp với các cơ quan chuyên môn, đơn vị liên quan lập Hồ sơ khoa học di tích đề nghị cấp có thẩm quyền xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt để xứng tầm với giá trị tiềm năng vốn có của di tích./.